Kültürel miras geçmişten gelip günümüze kadar varlığını sürdüren gelenekler, ilmi ve sanatsal eserler ve objeler tarihi yapıların bütünü olarak tanımlanır. Kültürel miras nesilden nesille aktarılabilen somut, somut olmayan, taşınabilir ve taşınmaz değerlerdir. Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization, UNESCO) tarafından yapılan tanıma göre kültürel miras, birkaç ana miras kategorisini kapsar. Atasözleri, özdeyişler, ritüeller, şölenler, el sanatları, toplumsal değerler, doğa ve evrenle ilgili olan her uygulamada kültürel mirasın bir parçasıdır. Tüm bu değer yargıları ışığında kültürel miras nedir sorusuna cevaben kültürel mirasın yaşayan değer yargıları olduğu kanısına varılabilir. Kültürel mirasın konu olduğu her şey kültürümüzü ayakta tutmak adına korunmalı ve gelecek kuşaklara gözü kapalı aktarılabilmelidir. Şimdi somut ve somut olmayan kültürel miras örneklerine hep birlikte göz atalım.
Somut Kültürel Miras Örnekleri
Bir toplumda üretilen, korunan, elle tutabilen ve nesiller arası aktarılan fiziksel değerlerin hepsi somut kültürel mirastır. Örneğin Topkapı Sarayı, Evliya Çelebinin Seyahatnamesi, Tac Mahal, Çin Seddi, Mihrimah Sultan Cami gibi eserler somut kültürel mirasa örnektir. Tüm bu kültürel miras değerleri insan yaratıcılığı sayesinde günümüz coğrafyasına kadar taşınmıştır ve küresel bir öneme sahiptir. Ayrıca bu somut eserler fiziksel olmasına rağmen bir kişinin ve toplumun ulusal kimliği, özlemleri, değerleri ve inançları hakkında bilgi verir.
Taşınabilir ve Taşınmaz Kültürel Miras Örnekleri
Taşınabilir ve taşınmaz kültürel miraslar, aynı zamanda somut kültürel miraslardır. Anıtlar, heykeller, kitaplar, belli bir alan ve yapılar gibi kültürel miraslar bu kapsamda ele alınabilir. Örneğin; kitap, resim gibi değerler, taşınabilir kültürel miras içerisinde yer alırken; tarihi bir yapı veya alan taşınmaz kültürel miras içerisindedir.
Somut Olmayan Kültürel Miras Örnekleri
Bir zamanlar sadece kültürlerin anıtsal kalıntılarına ve tarihi yapılarına atıfta bulunan kültürel miras tanımı kavram olarak yeni kategoriler içerir hale gelmiştir. Günümüzde kültürel mirasın yalnızca eski eserler, peyzajlar, tarihi surlar gibi somut formlarla değil aynı zamanda soyut kavramlarla da tezahür ettiğini görüyoruz. Somut olmayan kültürel miras örnekleri olarak Mevlevi Sema Törenleri, flamenko, nevruz, yoga, Dede Korkut hikâyeleri, ebru sanatı gösterilebilir.
Bir Değerin Kültür Mirası Kriterleri Nelerdir?
UNESCO’nun dünya üzerinde bir değerin kültürel miras olabilmesi için belirlediği ölçü üstün evrensel değer tanımına uyup uymadığıdır. UNESCO’nun bunu belirlemek adına esas aldığı 6 kriter bulunmaktadır. Bu kriterleri kültür mirası başlığı adı altında inceleyelim.
Kültür Mirası Kriterleri
Yaratıcı ve insan dehasının bütün özelliklerini ortaya çıkaracak bir şaheser olmalıdır.
Geçmiş zamanlardan birinde bir coğrafyaya ait olmalıdır ve insanı değerlerin gelişimini göstermelidir.
Hâlihazırda yaşayan ya da nesli tükenmiş bir medeniyete veya bir kültür geleneğine ait benzersiz (başka örneği olmayan) bir eser olmalıdır.
İnsanlık tarihinin öne çıkan dönemlerinden birini bize fiziksel olarak kanıtlayabilen bir teknoloji ya da mimari yapı olmalıdır.
Bu tarihi değerlerin yol olmasıyla karşı karşıya kalmamak için kara ve deniz kullanılarak harikulade bir yerleşim yeri kurulmuş olmalıdır.
Şu anda ayakta kalan değerlerle bütünsel olmalı estetik açıdan (mimari, tasarım, vb.) ayrıcalıklı evrensel bir anlam taşımalıdır.
Kaynakça: